KÜRESEL ISINMA, MEDYA ve ENERJİ POLİTİKALARI. Özgür Gürbüz İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması 20 Aralık 2006

KÜRESEL ISINMA, MEDYA ve ENERJİ POLİTİKALARI

Özgür Gürbüz İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması 20 Aralık 2006

Küresel ısınma Hollywod için yazılmış,eğlenceli bir felaket senaryosu mu?

20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

2

Dünyaya neler oluyor? •Antarktika'da buz karaborsa! Güney Kutbu'nun uydu görüntülerini inceleyen bilim adamları, 244 buzulun yüzde 87'sinde erime tespit etti.

•Sibirya kıyamet alameti mi? Dünyanın dört bir yanından gelen küresel ısınma haberlerine bir yenisi eklendi. 11 bin yıllık buzulun erimesi endişe yarattı.

•Bu gidişin dönüşü yok Dünyanın dört bir yanındaki bilim adamları farklı sahalardaki araştırmalarında hep aynı sonuca vardılar. Her geçen yıl biraz daha "sıcak"layacağız.

20 Aralık 2006

Çöl sıcakları Türkiye'yi vuracak Uzmanlar, Avrupa'yı vurması beklenen 'çöl sıcakları' nedeniyle İstanbul ve Ankara'da yaz aylarında sıcaklığın 40 dereceyi aşabileceğini belirtiyor.

•Alaska halk plajı! Küresel ısınma, ABD'nin Kuzey Kutbu'na en yakın noktası Alaska'yı da etkiledi. Kar, buz görüntüleri yerini bikiniyle güneşlenen insanlara bıraktı. Avrupa yakında 'Sahra' olacak Küresel ısınma ve neden olduğu iklim değişiklikleri Avrupa'yı tehdit ediyor. Hava sıcaklıklarının her geçen gün arttığına dikkat çeken bilim adamları

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

3

Küresel ısınma ve enerji ilişkisi medyaya ne kadar yansıdı?

20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

4

Küresel ısınmada enerjinin rolü • EK-I ülkeleri (Türkiye, Beyaz Rusya ve Kazakistan Hariç) 2000 • Ulaşımla beraber yüzde 85’lere varan bir oran • Ülkeler arası farklılıklar var ama enerji her ülkede birinci kaynak • 1993 ile kıyaslandığında tarımın payı azalıyor • Kömüre dayalı ekonomilerde enerjinin payının belirgin bir şekilde arttığı göze çarpıyor

20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

5

Nükleer enerji neyi durdurur Enerji Kaynağı

CO2 eşdeğer /kWs

Rüzgar

20

Hidro

33

Nükleer Doğalgaz Kömür

35-60 400 1000

Storm van Leeuwen & Smith (2004) tarafından yapılan yeni ölçümlerde gaz santralleri ve nükleer arasındaki fark 3 kata indi. Temel nedeni uranyum madenciliği Makhijani (2002) tarafından yapılan hesapta fark edilir bir sera gazı indirimi için 1000 MW’tan 2000 reaktör inşa etmek gerekecek. ABD Ulusal Enerji Komisyonu’nun hesabına göre ABD’de ciddi bir indirim için önümüzdeki 30-50 yıl içinde reaktör sayısı 2 ya da 3 katına çıkarılmalı. Bu da kapanacak olanlar hesaba katıldığında 300-400 yeni reaktör ediyor. 20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

6

Polonya 2000 20 Aralık 2006

Annex I Fact Sheets Emissions, Targets and Projections for Annex I Parties Malte Meinshausen

Fransa 2000

İsveç 2000

ABD 2000

Yeni Zellanda 2000

Ukrayna 2000 (3 yeni 15)

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

7

Danimarka

Almanya

rg o S

20 Aralık 2006

a m a ul

İspanya

n a d

zm a y

a!

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

Japonya

8

Küresel ısınma ve politikalar

20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

9

Politikalar ve enerji • • • • •

Ülkelerin yerel kaynakları Sanayileri, ülkedeki endüstri kaynaklarının türleri Tüketim alışkanlıkları Politik birlikler ve stratejik konumu (AB enerji politikaları gibi) Ekonomik koşullar ve teknolojik kapasite (istihdam gibi)

• • • •

Avrupa Birliği Kyoto’ya taraf 2010 yılında elektriğin %21’ini YE’den sağlayacak 2010 yılında tüm petrol ve dizel tüketiminin %5,75’i biyoyakıt AB YE pazarı, 13 milyar Avro’luk, 300 bin kişiye istihdam sağlayan ve 50 kömür santraline bedel rüzgar kurulu gücüne sahip bir pazar

• Hidrojen, karbon gömme ve verimlilk üzerine de çalışmalar var 20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

10

Küresel ısınmayı durdurmak için politikalar • Ulusal ve uluslararası hedefler • Sabit fiyat sistemleri • Sabit prim sistemleri Kyoto yaptırımları • Karbon borsası (Emisyon ticareti) • Ortak Uygulama (Ek-I) • Temiz Kalkınma (Ek-II – Ek-I) • İkinci yükümlülükte yüzde 30 artış

20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

11

Başarılı politikalara bir örnek! Afşin-Elbistan A ve B’den sonra C ve D santralleri de yolda. A Ünitesi 1355 MW B Ünitesi 1440 MW C + D en az 2400 MW Toplam = 5200 MW 30 milyar kWs üretim yapacak =~ 25-27 milyon ton CO2 İsveç’in tüm CO2 salınımı ise 19,3 milyon ton civarında Yılda 2 milyar kWs üretim yapan Afşin A’nın, rehabilitasyon sonrası 4 milyar kWs ek üretim yapacağı söyleniyor. EÜAŞ’ın tüm termik santrallerinde yapılacak rehabilitasyon çalışmaları sonucu 12 milyar kWs artış söz konusu. 2 bin MW’lık kurulu güçe eşdeğer.

20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

12

Türkiye’nin enerji politikası ne kadar karbonsuz? 70000 60000 50000

Yenilenebilir Doğalgaz Hidro Nükleer Petrol Kömür

40000 30000 20000 10000

• Güneş ve diğer kaynaklar için yasa yetersiz • Enerji verimliliği için bir hedef yok, yasa bekliyor • Tasarruf için bir plan yok

0 2007 yüksek

20 Aralık 2006

2007 düşük

2013 yüksek

2013 düşük

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

13

Enerji yoğunluğu 239,56 Portekiz 2004 Çek Cum. Bulgaristan Fransa Finlandiya ABD Danimarka Almanya 1993 Türkiye

185,48 272,07 313,83 120,32 158,8 452,45 229,2

1628,16

1134,12

2305,57

209,05 312,73 381,52 153,71 183,36 452,5 0

20 Aralık 2006

851,83

500

1000

1500

2000

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

2500 14

Sera gazı artışı ve Türkiye’nin rekoru Zehirli gaz artışında birinciyiz BM raporuna göre sera etkisi yaratan gazların atmosfere salımında en hızlı artış gösteren ülke Türkiye. En çok zehirli gaz bırakan ülkeyse ABD 01/11/2006 (Radikal) ANKARA - BM İklim Değişikliği Sekreterliği'nin 1990-2004 yıllarında sera etkisi yaratan gaz salımı oranlarıyla ilgili 40 ülkeyi değerlendirdiği raporunda, Türkiye yüzde 72.6 artışla ilk sıraya yerleşti. Atmosfere en çok zehirli gaz bırakan ülkeyse ABD olarak belirlendi.

20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

15

Türkiye’de sera gazları ve enerji

Toplam seragazları içinde enerji sektörünün payı %63,6; endüstrinin payı %24,4 ve atıkların yol açtığı pay ise % 7,7. 20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

16

Nasıl bir politika? • Enerji üretimi çevreyi kirletiyorsa o üretim biçimi değiştirlmeli ya da rehabilite edilmelidir. • Özellikle tam liberal ekonomilerde sosyal maliyetler hesaplamalara mutlaka katılmalıdır • Nükleer ve fosil yakıtlar gibi kirletici enerji üretim biçimlerine verilen sübvansiyonlar kaldırılmalıdır • Tartışmalı bir seçenek “kirleten öder” ilkesi devreye sokulabilir • Yerel, kendi kendine yeter teknolojiler desteklenmeli • Temiz enerji ve verimlilik için hedefler belirlenmeli • Enerji yatırımlarına kredi veren kuruluşlar için yeni düzenlemeler yapılmalı • Enerji yoğunluğu düşürülmeli • Talebi değil arzı yöneten politikalar benimsenmeli 20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

17

Aşağıda da görüleceği üzere dünyanın yükünü hafifletirsek gezegenimiz (su üzerine çıkar) kurtulur.

TEŞEKKÜRLER 20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

18

Küresel ısınma potansiyelleri

20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

19

Avrupa’da rüzgâr gücü

20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

20

Sera gazları ve kaynakları Kyoto Protokolü tarafından belirtilen 6 sera gazı: • Karbon dioksit (CO2) • Metan (CH4) • Diazot Monoksit (N2O) • Hidroflorokarbonlar (HFC) • Perflorakarbonlar (PFC) • Kükürt heksafloroid (SF6) İlk üç gazın insan etkileriyle ortaya çıkan küresel ısınma etkisi içindeki payları sırasıyla: CO2 %50, CH4 %18, N2O %6 20 Aralık 2006

Sera gazlarının kaynakları •Enerji •Sanayi •Ulaştırma •Atık •Tarım •Arazi / Ormancılık

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

21

Enerji ve enerji kaynakları Yenilenebilir enerji kaynakları

Sınırlı (Tükenir) enerji kaynakları

•Güneş enerjisi

•Fosil Yakıtlar

•Biyokütle

•Petrol

•Su enerjisi

•Kömür

•Dalga

•Doğalgaz

•Rüzgar

•Çekirdeksel

•Jeotermal

(Uranyum, Lityum, Toryum)

•Gel-git

20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

22

Hangisi daha kötü?

Kaynak: Dünya Enerji Konseyi

Bugün başta rüzgar olmak üzere YEK, gelişen teknolojiler sayesinde neredeyse fosil yakıt ve nükleer enerjiyle başabaş durumdadır hatta bazı bölgelerde daha düşük maliyetlere ulaşılmıştır. Dışsal maliyetlerin de hesaba katılmasıyla YE’nin rekabet şansı daha da artacaktır.

Kaynak: Extern-E projesi

20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

23

Rüzgar enerjisi 2050 yılında dünya elektrik talebinin üçte birini üretebilir • Küresel Rüzgar Enerjisi Konseyi ve Greenpeace tarafından açıklanan "Küresel Rüzgar Enerjisi Görünümü 2006" raporuna göre, rüzgar enerjisi 2050 yılına kadar dünya elektrik ihtiyacının yüzde 34'ünü karşılayabilecek potansiyele sahip. Bu hedefe ulaşıldığı takdirde yine 2050 yılına kadar toplam 113 milyar ton karbondioksitin (CO2) atmosfere salınması da engellenmiş olacak. • 1995'te 4 bin 500 megavat (MW) olan dünyadaki toplam kurulu güç bugün 59 bin MW. Rüzgar enerjisi sektörünün yıllık cirosu ise 13 miyar euro ve dünya çapında 150 bin kişiye iş sağlamış durumda • Referans senaryoya göre, 2020'de 11 bin MW'ın üstünde yeni rüzgar gücü ilave edilirken, orta dereceli senaryoda bu rakam 73 bin, yüksek senaryoda ise 186 bini buluyor 20 Aralık 2006

İklim Değişikliği İçin Sivil Toplum Kuruluşları Adana Buluşması

24