Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego

Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego 1. Przyporządkuj opisom odpowiadające im pojęcia. Wpisz litery (A–I) w odpowiednie kratki. A. hydraty D. wapno palone G. próchnica B. zaprawa wapienna E. wapno gaszone H. wietrzenie skał C. zaprawa gipsowa F. właściwości sorpcyjne gleby I. degradacja gleby

3 p.

Im jej więcej w glebie, tym lepsze warunki rozwoju roślin. Zdolność gleby do pochłaniania cząsteczek lub jonów z zawiesin znajdujących się w glebie. Długotrwałe działanie na skały wody, powietrza i temperatury. Proces niszczenia gleby wskutek nieracjonalnego jej użytkowania i zanieczyszczeń. Tlenek wapnia. Wodorotlenek wapnia. Sole uwodnione zawierające w sieci krystalicznej cząsteczki wody. Mieszanina gipsu palonego i wody. Mieszanina wapna gaszonego, piasku i wody. 2. Uzupełnij równania reakcji chemicznych. Przy każdym z nich zaznacz nazwę procesu, w którym ta reakcja chemiczna zachodzi. Wstaw znak X w odpowiednią kratkę. A. otrzymywanie wapna gaszonego B. otrzymywanie zaprawy wapiennej CaO + H2O

C. identyfikacja skał wapiennych D. otrzymywanie gipsu palonego

  ___________________________

A/

B/

C/

D

Ca(OH)2 + SiO2

  _______________________ + H2O

A/

B/

C/

D

CaCO3 + 2 HCl

  ________________________ + H2O + CO2↑

A/

B/

C/

D

A/

B/

C/

D

2 (CaSO4 · 2 H2O)

3 p.

T _____________________ + 3 H2O  

3. Oblicz zawartość procentową wody w hydracie Na 2SO4 · 10 H2O (mNa = 23 u, mS = 32 u, mO = 16 u, mH = 1 u). Obliczenia:

2 p.

Odpowiedź: Zawartość procentowa wody w hydracie Na2SO4 · 10 H2O wynosi ___________________________________. 4. Wapień zawiera 83% węglanu wapnia. Oblicz, ile gramów tlenku wapnia można otrzymać w wyniku prażenia 200 g wapienia (mCa = 40 u, mC = 12 u, mO = 16 u). Zapisz równanie tej reakcji chemicznej. Równanie reakcji chemicznej: _________________________________________________________________________ Obliczenia:

Odpowiedź: Podczas prażenia 200 g wapienia można otrzymać ____________________________________ tlenku wapnia. 1

3 p.

Źródła energii 1. Dopasuj do opisów odpowiadające im pojęcia. Wpisz litery (A–F) w odpowiednie kratki. C. piroliza węgla D. liczba oktanowa

A. alotropia B. destylacja frakcyjna

2 p.

E. kraking F. reforming

Ogrzewanie węgla kamiennego bez dostępu powietrza w temperaturze ok. 1000°C. Występowanie pierwiastka chemicznego w kilku odmianach różniących się budową oraz właściwościami. Rozdzielanie mieszaniny na frakcje z wykorzystaniem różnic w temperaturach wrzenia jej składników. Odporność na spalanie detonacyjne. Izomeryzacja i cyklizacja. Reakcja rozkładu alkanów o długich łańcuchach węglowych. 2. Uzupełnij zdania tak, aby informacje były prawdziwe.

2 p.

Głównym składnikiem gazu ziemnego jest _____________________________. Paliwa stałe to ________________________. Węgiel kamienny poddaje się procesowi ______________________________, w którego wyniku otrzymuje się gaz koksowniczy, wodę pogazową, ____________________________________ i koks. _____________________________ jest paliwem ciekłym. W wyniku destylacji frakcyjnej ropy naftowej otrzymujemy: gaz rafineryjny, benzyny, nafty, oleje napędowe i ________________________________________________________. 3. Zapisz nazwy odmian alotropowych węgla obok opisu każdej z nich. Dopasuj opis do modeli struktur wewnętrznych poszczególnych odmian. Wpisz literę w odpowiednią kratkę.

2 p.

A. Miękki, dobrze przewodzi prąd, jego atomy tworzą sześciokątne pierścienie. ___________________________________ B. Miękki, półprzewodnik, jego atomy tworzą pięciokątne i sześciokątne pierścienie. _______________________________ C. Twardy, nie przewodzi prądu, jego atomy tworzą regularną sieć krystaliczną. ___________________________________

4. Wskaż nazwy produktów destylacji ropy naftowej uporządkowane zgodnie ze wzrastającą temperaturą wrzenia ich składników. 1 p. A. Nafta, gazy rafineryjne, benzyna, oleje napędowe, mazut. B. Gazy rafineryjne, benzyna, nafta, oleje napędowe, mazut. C. Benzyna, nafta, oleje napędowe, mazut. D. Oleje napędowe, mazut, nafta, benzyna, gazy rafineryjne. 6. Podziel podane źródła energii, wpisując literę O (odnawialne) lub N (nieodnawialne) w odpowiednią kratkę. Słońce

biopaliwa

ropa naftowa

węgiel kopalny

1 p.

ciepło wnętrza Ziemi

7. Podczas próby spalania pewnej benzyny stwierdzono, że zachowuje się ona jak mieszanina 95% izooktanu. Wskaż model drugiego ze składników mieszaniny oraz określ LO tej benzyny. 2

2 p.

A.

B.

C.

Liczba oktanowa tej benzyny wynosi _____________________. 8. Uzupełnij tabelę.

4 p.

Wzór sumaryczny

Stosunek masowy

Masa cząsteczkowa

Skład procentowy

C__H__

_____________

44 u

82% – C, 18% – H

C__H__

3:1

__________________________

______________________________________

C__H__

_____________

__________________________

84% – C, 16% – H

C5H12

_____________

__________________________

______________________________________

Obliczenia:

Doświadczenia 1. Na podstawie schematu doświadczenia chemicznego uzupełnij obserwacje i wniosek. Podpisz równanie reakcji chemicznej nazwami zwyczajowymi. Obserwacje: Pod wpływem intensywnego ____________________ gips zamienia się w biały _______________________. Na ściankach probówki skrapla się ciecz. Wniosek: W wyniku _________________________________ gipsu w temperaturze 190–200°C uzyskuje się ______________________. Równanie reakcji chemicznej: 2 (CaSO4 ∙ 2 H2O)

 190200°C T  (2 CaSO4 ∙ H2O)

__________________

___________________

+

3 H2O

____________

2. Na podstawie schematu doświadczenia chemicznego uzupełnij obserwacje, sformułuj wniosek i dokończ równanie reakcji chemicznej.

Obserwacje: W wyniku intensywnego ______________________ wapienia wydziela się bezbarwny _____, który powoduje ________________ wody wapiennej. Wniosek: ____________________________________________________ _____________________________________________________________ T Równanie reakcji chemicznej: CaCO3  CaO + ____________________________________________

3

3. Na podstawie schematu doświadczenia chemicznego zapisz obserwacje, uzupełnij wniosek i dokończ równanie reakcji chemicznej. Obserwacje: ______________________________________________ _________________________________________________________ Wniosek: W kredzie występuje _______________________________, który reaguje z kwasem ______________________________________. W wodzie wapiennej zachodzi reakcja chemiczna: CO2 + Ca(OH)2 → __________________________________________ 4. Na podstawie schematu doświadczenia chemicznego zapisz obserwacje i uzupełnij wniosek. Napisz wzór sumaryczny kwasu fluorowodorowego.

Obserwacje: _____________________________________________ ________________________________________________________ Wniosek: Tlenek krzemu(IV) _________________________ z wodą, _____________________________ z kwasami. Wyjątkiem jest kwas fluorowodorowy. Wzór sumaryczny kwasu fluorowodorowego: _________________

5. Na podstawie schematu doświadczenia chemicznego uzupełnij obserwacje i wniosek.

Obserwacje: Niebieski roztwór atramentu po ___________________ z glebą i przesączeniu staje się _______________________________. Wniosek: Gleba wiąże cząsteczki barwnika znajdujące się _________ ______________, a zatem ma właściwości _____________________.

6. Na skali pH zaznaczono wynik badania próbki gleby za pomocą kwasomierza Helliga. Uzupełnij tabelę i sformułuj wniosek.

Obserwacje: W wyniku badania próbki gleby płyn Helliga zabarwił Wartość pH

Odczyn gleby

pH < 7

______________________

pH = 7

______________________

pH > 7

______________________

się na czerwono. Wniosek: Gleba ma odczyn ____________________.

7. Na podstawie obserwacji uzupełnij schemat doświadczenia chemicznego (podaj nazwy szkła laboratoryjnego), oraz wniosek.

4

Obserwacje: W miarę wzrostu temperatury składniki ropy naftowej kolejno odparowują. Gdy temperatura par przestaje rosnąć, zaczynają się one skraplać. Wniosek: Ropa naftowa jest jednorodną _________________ substancji różniących się temperaturami _________________.

8. Na podstawie schematu doświadczenia chemicznego uzupełnij obserwacje i wniosek.

Obserwacje: Węgiel brunatny (lub drzewny) pod wpływem ogrzewania przyjmuje konsystencję półpłynnej mazi o ________________________ barwie. Wniosek: W wyniku pirolizy węgla brunatnego (lub drzewnego) powstają: gaz ______________________, woda ___________________ oraz smoła _________________________________________________.

5